Od września 2018 roku rozpoczęliśmy w szkołach Thinking Zone wdrażanie Modelu Edukacyjnego VESS. Jest to wizjonerski model edukacyjny stworzony przez edukatorów z organizacji Edu1st z USA. Gromadząc najlepsze pomysły i inspiracje z wielu metod i badań edukacyjnych z całego świata zintegrowali oni cele dydaktyczne z szerszą perspektywą kształtowania osób, które są świadome siebie samych, innych ludzi i swojego otoczenia, oraz są w stanie mieć znaczący wpływ na otaczający ich świat.
Sama nazwa VESS jest skrótem hiszpańskiego sformułowania „Vida Equilibrada con Sendido y Sabiduría”, co dosłownie należałoby przetłumaczyć jako „zrównoważone życie z sensem i mądrością”. Podczas dyskusji z twórcami VESS, w trakcie pierwszych szkoleń w Polsce, kiedy były wypracowywane tłumaczenia pojęć i technicznych sformułowań, wraz z nimi podjęto decyzję o tym, by polska nazwa modelu brzmiała: „Życie pełne Równowagi, Sensu i Mądrości”.
Istotą modelu jest to, by połączyć aspekt teoretyczny edukacji (ukryty za słowem „sens”) i praktyczny (kryjący się za słowem „mądrość”), zachowując między nimi równowagę.
Podstawą modelu VESS jest koncepcja myślenia jako strategii pedagogicznej. Oznacza to, że w procesie edukacyjnym podstawową kategorią nie jest sama wiedza, rozumiana jako informacje, ale umiejętność operowania tą wiedzą na różne sposoby. We współczesnym świecie, w którym dostęp do informacji jest możliwy dzięki kilku kliknięciom na ekranie telefonu dużo ważniejsze od pamiętania faktów stają się umiejętności ich przetwarzania, łączenia, wnioskowania oraz krytycznego weryfikowania. VESS, czerpiąc z wielu źródeł, przede wszystkim z Harvard Project Zero, daje uczniom szereg narzędzi i metod do tego, by właśnie w taki sposób pracować i rozwijać się intelektualnie.
Wprowadzenie tego podstawowego założenia do codzienności szkoły owocuje powstaniem nowej rzeczywistości, którą można nazwać kulturą myślenia. Stosowane metody, podejście do problemów i wyzwań, organizacja pracy, a nawet język używany przez uczniów i nauczycieli stają się elementami procesu wdrażania i wprowadzania w świat bardziej świadomego myślenia i operowania faktami. Nie jest to rzecz, która dzieje się tylko podczas rozwiązywania zadań na lekcji, ale całościowy proces przemieniający całą szkolną rzeczywistość.
W ten sposób możliwe jest dojście do tego, co jest głównym celem całego modelu VESS, mianowicie przekształcenia społeczeństwa. Edukacja nie kończy się ani nie zamyka wyłącznie w progach szkoły. Absolwenci, którzy będą ją opuszczali, wyposażeni w umiejętności samodzielnego, krytycznego myślenia, mający ukształtowane wartości i postawy, świadomi samych siebie oraz swojego miejsca w świecie i otaczającej ich rzeczywistości, będą mieli możliwość realnego wpływania na społeczeństwo i świat. Każda ze szkół wprowadzających VESS aspiruje do tego, aby stać się częścią tego procesu, budowania nowej, lepszej przyszłości.
Aby było to możliwe, niezwykle ważne jest kształtowanie autonomii uczniów na różnych płaszczyznach. Celem tego modelu jest zapewnienie młodym ludziom takiego poziomu samoświadomości i samodzielności, aby w przyszłości dzięki swoim działaniom mogli mieć realny wpływ na to, jak będzie wyglądać ich świat. Dlatego właśnie szereg narzędzi zawartych w modelu VESS ma na celu pogłębianie i kształtowanie samodzielności – zaczynając od narzędzi pomagających w samoocenie i autoewaluacji, poprzez metody do określania celów i projektowania drogi do ich realizacji, po metody samodzielnego rozwiązywania problemów badawczych i autonomicznego dobierania adekwatnych do nich narzędzi.
Poza rozwojem intelektualnym metodyka VESS zwraca uwagę na inne obszary, które są równie ważne dla zachowania równowagi, takie jak rozwój moralny, artystyczny, fizyczny, społeczny i ekologiczny. Zrozumienie tego, że wszystkie przestrzenie życia wzajemnie się przeplatają i mają na siebie nawzajem wpływ, jest jednym z głównych celów głębokiego zrozumienia. Poprzez holistyczny rozwój młodych ludzi możliwe jest ich wyposażenie w odpowiednie dyspozycje i narzędzia, by stali się świadomymi i odpowiedzialnymi obywatelami świata.
W kontraście do tradycyjnego modelu edukacji, VESS traktuje wiedzę jako narzędzie, a nie jako cel sam w sobie. Dzięki temu prowadzi to do zupełnie innego poziomu motywacji i zaciekawienia światem, niż kiedy fakty i teoria są wprowadzane jako rzeczy „konieczne do zapamiętania, bo tak musi być”. W ten sposób jedną z podstawowych kategorii dydaktycznych staje się sens i cel. Każda informacja, każde zadanie, każdy projekt, każde wydarzenie musi mieć określony sens i prowadzić do konkretnego celu – tylko w ten sposób ich wykonywanie i realizacja mogą mieć znaczący wpływ na rozwój młodego człowieka.
Każda z instytucji wdrażających VESS ma własną kulturę i własne projekty edukacyjne, które są często bardzo różnorodne. Piękno tego modelu kryje się również w tym, że nie wymaga on uniformizacji i jednorodności. Wręcz przeciwnie, zwrócenie uwagi na bogactwo kryjące się w różnorodności jest jednym z jego kluczowych aspektów. Do sieci VESS należy ponad 120 szkół rozsianych na trzech kontynentach, każda z własnymi tradycjami, tłem kulturowym i bogactwem doświadczeń. To, co je jednoczy, to wspólny cel – budowanie przyszłości poprzez promowanie kultury myślenia.
Każda ze szkół należących do sieci VESS przechodzi przez proces certyfikacji, który składa się z pięciu etapów trwających minimum rok. Od momentu rozpoczęcia szkoła staje się pełnoprawnym członkiem sieci VESS i może liczyć na współpracę z innymi placówkami do niej należącymi. Każdy z pięciu etapów składa się z następujących kroków:
Aktualnie posiadamy status szkoły modelowej, co oznacza, że możemy dzielić się doświadczeniami i przykładami z innymi szkołami.
